Edukacja: finansowanie zadań oświatowych

W obszarze finansowania zadań oświatowych zidentyfikowałam trzy główne problemy:

• Problem #1: Zbyt małe zaangażowanie środków budżetu państwa w finansowanie zajęć z zakresu wychowania przedszkolnego, z czego wynika m.in. niedoinwestowanie infrastruktury przedszkolnej, w szczególności :
  • placów zabaw, wyposażenia sal, w tym gabinetów specjalistycznych, pomocy dydaktycznych, remontów jak również
  • brak oferty zajęć dodatkowych dla dzieci, brak możliwości finansowania tzw.“wyprawki przedszkolnej” przez gminę (kupują rodzice)
• Rozwiązanie: 
  • dofinansowanie lub finansowanie zadań z zakresu wychowania przedszkolnego poprzez wzrost dotacji, która będzie pokrywała wydatki niezbędne do realizowania zadań z zakresu wychowania przedszkolnego dla dzieci w wieku 3 do 5 lat i zwiększenie subwencji oświatowej na realizację zadania dla dzieci w wieku lat 6

Przy spełnieniu powyższego warunku samorząd może przeznaczyć środki własne na atrakcyjną ofertę edukacyjną, remonty, doposażenie, “wyprawkę przedszkolną”

• Problem #2: Brak środków w budżecie miasta na realizację zajęć pozalekcyjnych i zajęć wyrównujących szanse edukacyjne:
  • rezygnacja organów prowadzących jednostki oświatowe z finansowania fakultatywnych zajęć pozalekcyjnych (kółka, edukacja kulturalno-oświatowa, basen, innowacje, projekty)
  • brak możliwości realizacji zajęć wyrównujących szanse edukacyjne uczniów, co przekłada się na dysproporcje wiedzy i umiejętności między uczniami w zespołach klasowych, niskie wyniki edukacyjne uczniów (miasto Olsztyn i województwo w ogonie rankingu miast i województw jeśli chodzi o wyniki egzaminów zewnętrznych), “zmuszanie” rodziców do finansowania korepetycji, pogłębianie się kryzysu psychicznego uczniów z uwagi na niepowodzenia edukacyjne
  • duże oddziały klasowe w szkołach i duże oddziały przedszkolne, jako jeden z czynników wpływających na utrudniony proces edukacji, wychowania i opieki, szczególnie w dobie kryzysu psychicznego dzieci i młodzieży i wzrastającej liczby orzeczeń i opinii, które w przypadku dużych oddziałów utrudniają lub wręcz uniemożliwiają indywidualizację nauczania i objęcie ucznia wymaganym z uwagi na jego potrzeby specjalne wsparciem.
• Rozwiązanie:
  • finansowanie ze środków budżetu państwa zajęć pozalekcyjnych i wyrównujących szanse edukacyjne
  • tworzenie mniej licznych oddziałów szkolnych i przedszkolnych

• Problem #3: Brak czytelnych zasad sposobu naliczania subwencji oświatowej z jednoczesnym niewystarczającym poziomem jej zaangażowania w wydatkach samorządów na zadania oświatowe – subwencja oświatowa naliczana na każde dziecko biorąc pod uwagę poszczególne zadania szkolne (m.in.zajęcia edukacyjne, klasy mistrzostwa sportowego, oddziały sportowe, mniejszości narodowe) i zajęcia pozaszkolne (schroniska, bursy, subwencja na 6-latki) przy użyciu skomplikowanych wskaźników.
  Cały powyższy system jest nieczytelny, co pozwala Ministrowi Edukacji i Nauki na stwierdzenia, że na “wszystko samorządy otrzymują środki”.
  Przykład: podwyżki nauczycieli wykalkulowane przez miasto nie są zbieżne z wysokością przekazanej subwencji na ten cel – otrzymujemy  mniejszą subwencję niż faktycznie ponosimy wydatki
  
  W oparciu o taki system żaden organ prowadzący nie jest w stanie planować budżetu i wydatków na edukację, jak również określić, za co jest naprawdę odpowiedzialny; co roku zwiększa się różnica pomiędzy otrzymywaną subwencją oświatową a ponoszonymi przez miasto wydatkami, a zatem samorząd wydaje coraz więcej, tylko nie wie na co konkretnie ponosi lub powinien ponosić wydatki ze środków własnych.
   
• Rozwiązanie: Ustalenie czytelnych zasad sposobu naliczania subwencji oświatowej. Ustalenie za co odpowiedzialny jest rząd a za co samorząd w zakresie finansowania zadań oświatowych.

Oczekiwany efekt po wprowadzeniu proponowanych rozwiązań:

lepsze planowanie wydatków gminy i racjonalne, szyte na miarę gospodarowanie środkami

dobrze wyposażone szkoły i przedszkola

nowoczesna infrastruktura

atrakcyjna oferta szkół i przedszkoli

wyższy poziom nauczania

wyższe osiągnięcia edukacyjne

możliwość wszechstronnego rozwoju ucznia, w szczególności zainteresowań

rezygnacja z korepetycji

atrakcyjna oferta szkół publicznych

lepsza kondycja psychiczna uczniów

Edukacja: wzmocnienie systemu doradztwa zawodowego w szkołach i placówkach

W obszarze sposobu funkcjonowania doradztwa zawodowego w szkołach zidentyfikowałam następujący problem:

• Problem:
  • zatrudnianie doradców zawodowych na część etatu, z czym wiąże się brak “przywiązania” do danej szkoły i “identyfikacja” ze szkołą, to przekłada się na poczucie braku sensu pracy i brania odpowiedzialności za realizację zadań zawodowych, w szczególności mniejsze angażowanie się w proces edukacyjny z uwagi na piętrzące się też problemy organizacyjne w realizacji systemu doradztwa zawodowego
  • brak odpowiedniego systemu wsparcia i doskonalenia zawodowego doradcy zawodowego
  • sposób organizacji pracy doradcy zawodowego wynikający z regulacji prawnych, w szczególności z określenia tzw. “10 godzin na klasę w roku szkolnym” – co oznacza niejako “wpadanie” na zajęcia w wolnych okienkach, brak czasu na pracę indywidualną z uczniami w zespole klasowym i indywidualnie, brak znajomości przez doradców systemu szkolnictwa zawodowego (rynku pracy, kwalifikacji w zawodach, na czym polegają konkretnie czynności zawodowe w poszczególnych zawodach, brak wiedzy na temat możliwości rozwoju kariery zawodowej)
     
• Rozwiązanie: 
  • zapewnienie stabilizacji i sensu rozwoju zawodowego nauczyciela – doradcy (pełny wymiar zatrudnienia)
  • przygotowanie kompleksowego systemu wsparcia i doskonalenia (szkolenia) doradców
  • rozliczalność jakości pracy i efektów pracy doradcy
  • ścisła współpraca z rodzicami w zakresie diagnozowania i testowania uczniów – -komunikowanie, objaśnianie, wspólne dokonywanie wyboru
  • organizowanie targów szkół i targów pracy, wycieczek do zakładów pracy
  • wzmocnienie zespołów współpracy: szkoła + doradca + przedsiębiorca (wzajemna współpraca, opracowywanie programów, projektów, przedsięwzięć na rzecz wzmacniania rozwoju rynku pracy)
  • współpraca z uczelniami wyższymi
     

Cały czas obserwuje się brak zadowalającego naboru do szkół branżowych, rekrutowanie się do liceów uczniów z niskimi wynikami edukacyjnymi po szkole podstawowej, często na skutek ambicji rodziców lub wyborów kolegów.

Do tego dochodzi postawa rodziców i podejście stereotypowe do kształcenia zawodowego  – “mój syn/córka musi być w liceum, do zawodówki idą słabeusze” – to rodzi też problemy we współpracy doradca – rodzic – uczeń – wychowawca.

Wciąż obserwuje się też jeszcze trudności we współpracy rynku pracy ze szkołą lub rozbieżne interesy stron.
 

Oczekiwany efekt po wprowadzeniu proponowanych rozwiązań:

zmniejsza się skala zniechęcenia uczniów dalszym kształceniem wynikającym z niepowodzeń edukacyjnych, braku efektów kształcenia, pogłębiającego się kryzysu psychicznego, poczucia zawodu rodzica.

uczeń dokonuje świadomego wyboru szkoły, a w ślad za tym drogi zawodowej

szkoła i typ oddziału odpowiadają jego możliwościom psychofizycznym, potrzebom, potencjałowi i zainteresowaniom

uczeń uzyskuje wyższe wyniki edukacyjne, co wpływa na budowanie poczucia własnej wartości

pracodawcy pozyskują dobrze przygotowanych i gotowych do podjęcia pracy pracowników na rynku pracy.

Edukacja: budowanie pozytywnego wizerunku szkoły zawodowej

W obszarze wizerunku szkoły zawodowej zidentyfikowałam następujący problem:

• Problem: 
  • Brak etosu pracy, promocji pracy jako wartości
  • Błędne i krzywdzące dla nauczycieli i uczniów postrzeganie szkoły zawodowej jako szkoły dla słabszych uczniów, osiągających niskie wyniki edukacyjne
  • Niechęć uczniów do podejmowania kształcenia w wyniku którego wykonywana praca będzie pracą fizyczną 
  • Brak wiary w fakt, iż absolwent szkoły zawodowej może uzyskiwać godne wynagrodzenie
  • Brak wystarczającego zaangażowania się pracodawców we współpracę ze szkołą 
  • Niechęć do przyjmowania uczniów w zakładach z powodu:
    • przepisów bhp,
    • konieczności oddelegowania pracowników do opieki i prowadzenia uczniów i hamowania w związku z tym procesów produkcyjnych
    • zapewnienia odpowiednich warunków, dojazdu
    • unikanie przez uczniów zajęć w zakładach
    • małe zaangażowanie uczniów i mały namacalny efekt ich zaangażowania bo uczniowie nie podejmują ostatecznie pracy w zakładach)
    • rozbieżne interesy np. w założeniach zajęć (konflikt podstawa programowa a potrzeby i możliwości pracodawcy)
• Rozwiązanie: 
  • promowanie pracy jako wartości w działaniach wychowawczych szkoły
  • promowanie osiągnięć edukacyjnych i sukcesów uczniów szkół zawodowych w środowisku lokalnym
  • prowadzenie kampanii informacyjno – promocyjnych dla uczniów i rodziców
  • aktywna współpraca z pracodawcami: tworzenie klas patronackich, stosowanie stypendiów dla uczniów, nagród
  • włączanie się pracodawców w doradztwo zawodowe realizowane w szkołach podstawowych poprzez realizację wspólnych projektów, organizowanie wycieczek do zakładów, konkursów
  • prowadzenie skutecznego i kompleksowego doradztwa zawodowego przez doradców zawodowych w szkołach podstawowych
  • organizowanie debat, spotkań, warsztatów w szkołach podstawowych związanych z promowaniem kształcenia zawodowego
  • prowadzenie przez szkoły zawodowe aktywnych projektów, konkursów, warsztatów dla uczniów szkół podstawowych
  • inwestowanie w infrastrukturę szkół zawodowych
  • szybka ścieżka rekrutacji absolwentów do zakładów pracy

Oczekiwany efekt po wprowadzeniu proponowanych rozwiązań:

rozwój gospodarczy regionu, a tym samym kraju

pozytywna rekrutacja do szkół zawodowych, w szczególności branżowych

pozyskanie pracowników na rynku pracy

pozytywny wizerunek szkoły zawodowej